Pembroke 25 Sermo 76 (152v–157r)

Pembroke 25 Sermo 76 (152v–157r)

1 [ 152v ]

13.lxxvi. OMELIA ¹OMELIA] altered by a later hand to OMELIA BEATI GREGORII PAPE IN NATALE UIRGINUM .

14Saepe uos ammoneo fratres karissimi praua opera fuge

15re huius mundi . et inquinamenta eius deuitare . Sed

16tamen hodierna sancti euangelii lectione magis compellor

17uobis dicere . ut opera bona que agitis semper custodia

18tis ut cum magna cautela timeatis . Ne per hoc quod

19a uobis rectum geritur ; fauor aut gratia humana requi

20ratur . ne appetitus laudis subripiat . et quod foris osten

21ditur . intus ab aeterna mercede uacuetur . Ecce enim

22redemptoris uoce decem uirgines omnes dicuntur esse

23uirgines ; et tamen intra aeternae beatitudinis ianuam .

24non omnes recipiuntur . Quia earum quaedam dum

25de uirginitate sua gloriam foris expetunt . inuasis suis

26oleum secum habere noluerunt . Sed prius quęrendum

27est nobis quid sit caelorum regnum . aut cur decem uir

28ginibus comparetur . quae etiam uirgines prudentes [ 153r ]

1 et fatuę dicuntur . Dum enim caelorum regnum constet quod

2reproborum nullus ingreditur . etiam fatuis uirginibus

3cur simile esse perhibetur? Sed sciendum est quod saepe

4in sacro eloquio regnum caelorum presentis temporis ecclesia

5dicitur . de quo alio in loco dominus dicit . Mittet filius ho

6minis angelos suos . et colligent de regno eius omnia scan

7dala . Neque enim in illo regno beatitudinis ; in quo pax

8summa est . inueniri scandala poterunt ; que colligantur ;

9et inde rursum dicitur . Qui ergo soluerit unum deman

10datis . istis minimis . et docuerit sic homines . minimus

11uocabitur in regno caelorum . Qui autem fecerit et do

12cuerit . hic magnus uocabitur in regno caelorum . Man

13 datum quippe soluit et docet . quando hoc quisque

14uoce predicat . quod uiuendo non implet . sed ad reg

15num aeterne beatitudinis peruenire non ualet . qui non

16uult opere implere quod docet . Quomodo ergo in eo

17minimus uocatur regno . qui ad hoc nullo modo in

18trare permittitur? quid itaque per hanc sententiam sig

19nificatur . nisi presens ecclesia que caelorum regnum dicitur .

20in qua doctor qui mandatum soluerit . minimus

21uocabitur . quia cuius uita dispicitur . restat ut

22predicatio condempnetur . in quinque ergo corporis

23sensibus . unusquisque subsistit . Geminatus autem

24qui narius denarium perficit ; et quia ex utroque sexu

25fidelium multitudo colligitur . sancta aecclesia decem uirgini

26bus similis denuntiatur . In qua quia mali cum bonis .

27et reprobi cum electis ammixti sunt . recte similis uirgi

28nibus prudentibus et fatuis perhibetur . Sunt namque [ 153v ]

1 plerique continentes . qui ab exteriore se appetitu custo

2diunt . et spe ad interiora rapiuntur . Carnem quidem

3macerant . et toto desiderio ad supernam patriam anhelan

4tes . aeterna premia expetunt pro laboribus suis . quia

5pro bono opere laudes humanas nolunt . Hi nimirum

6gloriam suam non in hominum ore ponunt . sed intra

7conscientiam tegunt . Et sunt plerique qui corpus

8per abstinentiam affligunt . sed de ipsa sua abstinen

9tia humanos fauores expetunt . Doctrinę quidem

10inseruiunt . et indigentibus multa largiuntur . sed fa-

11tuę profecto uirgines sunt . quia solam transitorię

12laudis retributionem quaerunt . Unde et apte sub

13ditur . Quinque fatuę non superserunt oleum secum .

14prudentes autem acceperunt oleum secum in uasis

15suis cum lampadibus . per oleum quippe . nitor sapientie

16 designatur . Vascula autem nostra sunt corda ; in quibus

17ferimus . cunctaque cogitamus . Prudentes ergo oleum

18in uasis suis habent . quia nitorem glorię . intra

19conscientiam retinent . paulo atestante qui ait .

20Gloria nostra haec est testimonium conscientię nostrae .

21Fatuę autem uirgines oleum secum non funiunt . quia

22gloriam intra conscientiam non habent . dum hanc

23ab ore proximorum quaerunt . Notandum uero est .

24quod omnes uirgines lampades habent ; sed omnes

25oleum non habent ; quia plerumque bona in se opera

26cum electis et reprobi ostendunt . Sed soli ad sponsum

27cum oleo ueniunt . qui de his quę foris egerint . intus

28gloriam requirunt . Unde per psalmistam quoque de sancta [ 154r ]

1 electorum ęcclesia dicitur . Omnis gloria eius filię regum ab in

2tus . Moram autem faciente sponso . domitauerunt

3omnes et dormierunt . Quia dum uenire iudex ad ex

4tremum iudicium differt . electi et reprobi . in mortis som

5no sopiuntur . Dormire et enim mori est . Ante som

6num uero dormitare est . ante mortem languescere .

7quia per pondus egritudinis peruenitur ad somnum

8mortis . Media autem nocte clamor factus est . ecce

9sponsus uenit . exite obuiam ei . De aduentu quidem

10sponsi clamor in media nocte fit . quia sic dies iudi

11cii subripit . ut preuideri non ualeat quando uenit .

12Vnde scriptum est . Dies domini sicut fur in nocte . ita

13ueniet . Tunc omnes uirgines sicut surgunt . quia

14electi et reprobi a somno suae mortis excitantur

15et lampades ornant . quia secum opera sua nume

16rant . pro quibus aeternam recipere beatitudinem

17expectant . Sed lampades fatuarum uirginum

18extinguntur . quia earum opera quę clara homini

19 bus foras apparuerunt . In aduentu iudicis intus

20obscurantur . et a deo retributionem non inueniunt .

21Quia pro eis receperunt ab hominibus laudes quas

22amauerunt . Quid est autem quod tunc a prudentibus

23oleum petunt ; nisi quod in aduentu iudicis cum

24se intus uacuas inuenient . testimonium foris quę

25runt ; ac si a sua fiducia deceptę proximis dicant .

26Quia nos quasi sine opere repelli conspicitis ; dicite

27de nostris operibus quid uidistis? sed prudentes uir-

28gines respondent eis dicentes . Ne forte non sufficiat [ 154v ]

1 nobis et uobis . Quod tamen de quibusdam in pace aecclesię

2quiescentibus loquor sibimet ipsi testimonium unius

3cuiusque uix sufficit . quanto minus et sibi et proximo . Unde

4et protinus per increpationem subdunt . ite potius aduen

5dentes et emite uobis . Venditores quippe olei sunt

6adolatores . Qui enim accepta qualibet gratia uanis suis

7laudibus nitorem glorię offerunt . quasi oleum uendunt .

8de quo oleo psalmista dicit . Oleum autem peccatoris non

9inpinguet caput meum . Principale etenim nostrum caput

10est . appellatione autem capitis . ea quę principatur cor

11pori mens uocatur . Inpinguat ergo caput oleum pec

12catoris . cum demulcet mentem fauor adolantis . sed cum

13irent emere uenit sponsus . quia cum uitę suę testimo

14nium a proximis querunt iudex uenit . qui non

15operum sed cordium testis est . Quę autem parate

16erant intrauerunt cum eo ad nuptias et clausa est

17ianua . O si sapere in cordis palatu possit . quid mira

18tionis habet quod dicitur . uenit sponsus . Quid

19dulcedinis . intrauerunt cum eo ad nuptias . Quid

20amaritudinis . et clausa est ianua . Uenit quippe

21ille qui aduentu suo elimenta concutit . In cuius

22 conspectu caelum cum terra contremescet . Vnde etiam

23per prophetam dicit . Adhuc semel et ego mouebo

24non solum terram sed etiam cęlum . ad cuius examen .

25omne humanum genus deducitur . Cui ad uindic

26tam malorum remunerationem que bonorum .

27Angeli . Archangeli . Throni . Principatus . et domi

28nationes obsequuntur . Pensate ergo fratres karissimi . [ 155r ]

1 quantus in illo die ad conspectum tanti iudicis terror erit . quando

2iam in poena remedium non erit quę confusio fiet? Cui reatu

3suo exigente continget in conuentu omnium hominum

4angelorumque erubescere . qui pauor erit etiam iratum eum uide

5re . quem in tranquillitate mens humana plene aspicere

6non ualet . quam diem bene propheta intuens ait . Dies

7irę dies illa . dies tribulationis et angustie . dies clamita

8tis et miserie . dies tenebrarum et caliginis . dies nebulae

9et turpidinis . dies tubę et langoris . Pensate itaque fratres

10karissimi . extremi diem iudicii super corda reproborum qua aspe

11ritate prophetam uidit amarescere . quem tot appella

12tionibus non ualet explere . Quanta uero tunc erit

13electorum laetitia . qui de eius merentur uisione gau

14dere . de cuius conspectu uident et elimenta contreme

15scere . cum eo simul ad nuptias intrare . et ²et] partially erased and canceled by subpunction qui et in spon

16si quidem nuptiis gaudent . et tamen ipsi sunt sponsę .

17qui etiam in illo aeterni regni thalamo uisioni nostrę

18deus coniungitur . que scilicet uisio . numquam iam in

19perpetuum ab amoris sui amplexibus uelatur . Tunc

20autem regni ianua lugentibus clauditur . quę modo

21cotidie poenitentibus aperitur . Erit namque et tunc

22poenitentia sed fructuosa iam non erit . quia nequa

23quam tunc ueniam inueniet . qui modo aptum uenię

24 tempus perdit . Hinc etenim paulus dicit . Ecce nunc

25tempus acceptabile . ec Line 153: c

Addition to text.

ce nunc dies salutis . Hinc pro

26pheta ait . quęrite dominum dum inueniri potest . inuo

27cate eum dum prope est . Unde et easdem fatuas uir

28gines inuocantes non audit dominus . quia inter clausa [ 155v ]

1 regni ianua is qui prope esse poterat . prope iam non est .

2nam subditur . Nouisse autem ueniunt et reliquę uir

3gines dicentes . Domine domine aperi nobis . At ille respondens

4ait . Amen dico uobis . nescio uos . Ibi iam a domino non

5potest mereri quod petit . qui hic noluit audire quod

6iussit . qui ergo tempus congruae poenitentiae perdidit .

7frustra ante regni ianuam cum precibus uenit . Hinc

8est enim quod per salomonem dominus dicit . Uocaui et rennu

9istis omne consilium meum . et increpationes meas ne

10glegistis . Ego quoque in interitu uestro ridebo . et sus

11sannabo cum uobis quod timebatis aduenerit . et cum ue

12nerit repentina calamitas . et interitus interitisinteritus quasi tem

13pestas ingruerit . quando uenerit super uos tribu

14latio et angustia . Tunc inuocabunt me et non exau

15diam . mane consurgent . et non inuenient me . Ecce

16aperiri clamant . et repulsionis suae dolore conpul

17sę . appellationem dominantis ingeminant dicentes .

18Domine domine aperi nobis . preces offerunt sed nesciuntur . quia

19tunc uelut incognitos deus deserit . quos modo suos

20uitae merito non cognoscit . Unde apte quoque ge

21neralis ad discipulos exortatio sub infertur cum dicitur .

22Vigilate itaque quia nescitis diem neque horam . quia post

23peccata deus poenitentiam suscipit . Si igitur sciret

24quisque de presenti seculo quo tempore exiret . aliud tempus

25uoluptatibus atque aliud poenitentię aptare potuisset .

26 sed qui poenitenti ueniam spondet . peccanti diem

27crastinum non promisit . extremum ergo diem semper

28debemus metuere fratres karissimi . quem numquam possumus [ 156r ]

1 preuidere . Ecce enim hunc ipsum diem in quo loquimur

2ad indutias conuersionis accipimus . et tamen mala que

3fecimus flere recussamus . et non solum commisa non

4plangimus . sed etiam quę defleantur augemus . at si

5aliqua nos aegritudo corripiat si signa aegritudinis

6uicinam mortem denuntiant . Indutias uiuendi quę

7rimus ut peccata nostra defleamus . et eas cum magno

8estu desiderii petimus . quas modo acceptas pro nichi

9-lo habemus . Rem uobis modo fratres karissimi refero . quam

10si intendere et audire caritas uestra uoluerit . ex conside

11ratione eius uehementer instruimur . Quidam enim uir

12nobis in ualeria crisaorius nomine fuit . quem lingua

13rustica populus criserium uocabat . ualde idoneus

14erat . sed tantum plenus uitiis quantum rebus . Superbia

15tumidus . carnis suę uoluptatibus subditus . in adqui

16rendis rebus auaritię facibus accensus . sed cum tot

17malis dominus finem ponere decreuisset . sicut a religioso

18quodam qui nunc super est propinquo illius didici .

19corporis languore percussus est ; qui ad extremum ue

20niens eadem hora qua iam de corpore exiturus erat .

21apertis oculis uidit tetros et nigerrimos spiritus coram

22se assistere . et uehementer sibi inminere . ut ad imfer

23ni claustra se raperent . coepit ergo tremere . pal

24lescere . sudare . et magnis uocibus indutias petere .

25filiumque suum nomine maximum quem ipse iam mo

26nachus monachum uidi . nimis et turbatis clamoribus

27uocare dicens . Maxime curre . nequaquam tibi

28mali aliquid feci . in fide tua ergo me suscipe . tur- [ 156v ]

1 batus mox maximus adfuit . Lugens et perstrepens familia

2conuenit . eos autem quos ille insistentes sibi grauiter tole

3rabat . ibi malignos spiritus uidere non poterant . sed eorum

4presentiam . in confessione in pallore ac tremore illius

5qui detrahebatur uidebant . Pauore autem tetrę eorum

6imaginis huc illucque uertebatur in lectulo . iacebat

7in sinistro latere . et aspectum eorum ferre non poterat . uer

8tebatur ad parietem . et ibi aderant . cumque strictus nimis

9relaxari se etiam posse possetposse disperaret . coepit magnis uocibus

10clamare dicens . Indutias uel usque mane indutias uel

11usque mane . Sed cum haec clamaret in ipsis suis uocibus

12de habitaculo suę carnis euulsus est . de quo nimirum

13constat . quia hęc pro nobis iste non pro se uiderit . ut eius

14uisiones proficiant eis quos adhuc diuina patientia

15longanimiter expectat . nam illi tetros spiritus ante mortem uidisse

16et indutias petisse quid profuit? qui easdem indutias quas

17petiit non accepit . Nos ergo fratres karissimi nos sollicite ista

18cogitemus . ne nobis in uacuum tempora pereant . et tunc

19quęramus ad bene agendum uiuere . cum iam compellimur

20de corpore exire . Mementote quid ueritas dicat .

21Orate ne fiat fuga uestra hieme uel de sabbato . per legis

22quidem mandatum . ambulare longius in sabbato non licet .

23Ac si aperte diceret . uidete ne tunc quęratis peccata uestra

24fugere . quando iam non liceat abundare . Illud ergo tempus

25quo fugere non licet . modo debet cogitari dum licet . Illa

26enim hora nostri exitus de hac uita semper intuenda est ; et

27ista redemptoris nostri ammonitio ante mentis oculos

28semper est ponenda qua dicit . Vigilate itaque . quia ne- [ 157r ]

1 scitis diem neque horam . Haec ergo mala in presenti uita nobis

2aduersantia deuitare studeamus fratres karissimi . ut caste et pie

3 uiuentes in hoc seculo resurgere primi ac uigilanda studio

4coronati cum fiducia in die iudicii occurrere ualeamus

5nostro redemptori . cui est honor et imperium et potestas una

6cum patre et spiritu sancto . per infinita secula seculorum . amen .